به گزارش قدس آنلاین به نقل از خبرآنلاین : درگیری های کشمیر در ماههای اخیر بین نیروهای هند و گروههای تجزیه طلب منطقه کشمیر به حدی بالا گرفت که منجر به منازعات مرزی بین پاکستان و هند شد، پیرمحمد ملازهی کارشناس مسائل شرق آسیا در خصوص تنش مرزی بین این دو کشور گفت:

«در ماههای اخیر درگیری در نزدیکی سرینگر پایتخت تابستانی جامو و کشمیر پیش آمد که در آن درگیری یکی از رهبران حزب المجاهدین به نام واعظ بانی کشته شد. از آن به بعد با تظاهراتی که در تشیع جنازه آن پیش امد جرقه ای شد بر منازعات اخیر هند و پاکستان چرا که  گفته شد نیروهای هند به معترضان اتش گشودند و تعدادی از مردم کشته و زخمی شدند.

از آن زمان به بعد تقریبا تظاهرات با شدت و ضعف متفاوت همچنان ادامه پیدا کرد، معمولا در روزهای جمعه که نماز جمعه در مساجد برگزار می شود این تظاهرات شدت بیشتری گرفت. نیروهای هندی هم با توجه به اینکه تقریبا انجا را منطقه ای می دانند که ناآرام است و حالتی فوق العاده برایش ایجاد شده است آنها هم با معترضان برخورد می کنند و سعی می کنند تظاهرات را پراکنده کنند و تحت کنترل در بیاورند. حال در روزهای اخیر این مشکل تشدید شده است. هرچند ریشه تاریخی دارد، از سال 1947 که پاکستان و هند جدا شدند، اختلاف در سر منطقه کشمیر وجود داشت.

اما اینکه این منازعات به درگیری مرزی کشیده شده است بحث دیگری است که دو هفته پیش جرقه آن زده شد. آن طوری که دولت هند اعلام کرده است ظاهرا 4 نفر با لباس نظامی از موانع امنیتی هند عبور کردند، با ورود به پادگان به نظامیان هندی تیراندازی کردند که طی آن 17 تن از سربازان سیک مذهب کشته شدند. این حمله را جیش المحمد گروهی که به دنبال جدایی کشمیر از هند است طراحی کرده بود. همین مساله در مناسبات هند و پاکستان تاثیر منفی گذاشته است که اخیرا گفته شد در مرز برخوردهایی بین نیروهای هندی و پاکستانی پیش آمده است که البته گفته می شود که هندی ها بودند که منازعات را اغاز کرده اند و پاکستان مدعی شده است که نظامیانشان کشته شده اند. این مسائل باعث شد که دو کشور بار دیگر به سمت دور جدید خشونت ها و منازعات پیش بروند.»

مشروح این گفتگو را در ادامه بخوانید:

پیش بینی شما از این منازعات چیست ایا ما شاهد جنگی دیگر خواهیم بود؟
تنش ها معمولا بین هند و پاکستان وجود دارد، ولی توجه داشته باشید که هند و پاکستان در خصوص منطقه کشمیر سه بار وارد جنگ شده اند و تغییری در آن ایجاد نشده است. کشمیر از لحاظ جغرافیایی تقسیم شده است؛ دو سوم در اختیار هند است و یک سوم در اختیار پاکستان است که با خطی حائل به عنوان مرز از هم جدا شده است و دو طرف آن نیروهای امنیتی دو کشور متمرکز هستند. ظاهرا این تنش ها مقداری افزایش پیدا کرده است. هندی ها  قاطع تر از گذشته پاکستان را به دخالت در امور داخلی کشمیر و حمایت از نیروهای رادیکال مرکزی که هندی ها آنها را تروریست می دانند و پاکستانی ها آنها را جهادی تلقی می کنند، متهم کرده است. در حال حاضر حدود ده هزار نیرو در مرزها متمرکز شده است، یک حالت خصمانه تری نسبت به گذشته در پیش گرفته اند، در روزهای اخیر شاهد گلوله باران هم بودیم که طی آن سربازانی کشته شده اند.

چقدر احتمال تشدید درگیری وجود دارد؟

بعید است که تنش ها بین هند و پاکستان در آستانه یک جنگ تمام عیار باشند، برای اینکه در گذشته که وارد جنگ می شدند به سلاح مخرب هسته ای دسترسی پیدا نکرده بودند. از سال 1989 به این طرف تقریبا یک نوع توازن وحشت دیده می شود که به دلیل سلاح هسته ای دو کشور ایجاد شده است. حل درگیری ممکن است از کنترل خارج شود، اگر یکی از این دو کشور که به احتمال زیاد پاکستان خواهد بود، در استانه شکست قرار بگیرد، موجودیت آن به خطر می افتد. برداشت من این است که در نهایت برای حل این تنش ها سعی می کنند که کنترل کنند و به تدریج کاهش دهند. برای اینکه خطرات جنگ مثل گذشته نیست که با شعار های متعارف حل شود و خطر درگیری هسته ای پیشبینی می شود.

به هر حال با توجه به شرایط بین الملل، جامعه جهانی بر نمی تابد که یک جنگ مخربی را بین هند و پاکستان شاهد باشد. هدف هندی ها این است که پاکستان را تحت فشار قرار دهند، تا آنها دست از حمایت از گروهای رادیکال اسلامی و تجزیه طلب کشمیر بردارند اما در ان حدی که درگیری نظامی پیش بیاید، حداقل در چشم انداز کوتاه مدت این اتفاق نخواهد افتاد.

جمهوری اسلامی ایران اولین کشوری که بود که به منازعات مرزی هند و پاکستان واکنش نشان داد، اگر این درگیری ها شدت بگیرد چه پیامدی برای کشور ما دارد؟

یک اتقاق مهمی که در این منطقه افتاده است، این است که بعد از سقوط طالبان در افغانستان و آمدن هندی ها به کمک افغانستان، هندوستان به شدت در کابل و حاکمیت این کشور نفوذ کرد. در حال حاضر هندی ها با افغان ها توافق کرده اند که هم به نیروهای نظامی افغانستان آموزش دهند به و هم سلاح و امکانات بیشتری در اختیار آنها قرار دهند.

بحث نیروی هوایی برای افغانستان بحث مهمی است که امریکا و ناتو تاکنون حاضر نشده بودند برای آنها انجام دهند یا حتی تسلیحات در اختیار آنها قرار دهند. اما هند اعلام آمادگی کرده است که نیروی هوایی را برای افغانستان بازسازی و خلبانان را آموزش دهد. به این خاطر پاکستان احساس می کند به محاصره هند در امده است، از نگاه پاکستان، افغانستان جزء حوزه امنیتی و حیات خلوت انها محسوب می شود، انتظار دارند که افغانستان منطقه استراتژیکی در قبال هند باشد.

این مساله باعث شده که تنش در هند و پاکستان از مرزهای مشترکشان عبور کند و به طرف مرز ایران بیاید.  پاکستان مدعی است که نیروهای مسلح بلوچ تجزیه طلب و ارتش آزاد خلق از هند تامین تسلیحاتی و مالی می شوند. در واقع ممکن است بخش امنیت هندی ها مانند استخبارات پاکستان که معتقدند به صورت علنی با رادیکال های کمشیر ارتباطی ندارند، همان سیاست را هم هندی ها در قبال پاکستان در پشت پرده انجام می دهند. یعنی هر دو طرف در پشت پرده با گروههای مخالف یکدیگر ارتباط دارند.

در حال حاضر پاکستان در موقعیت ضعیفی قرار دارد. بسیاری از توانایی های این کشور کاهش پیدا کرده است. به لحاظ اقتصادی، سیاسی و داخلی با مشکلات عدیده ای روبه روست.  ارتش و دولت نواز شریف دچار مشکل است. پاکستان در مقایسه با هند خیلی ضعیف تر است. احتمال اینکه به هند فشار بیاورند زیاد است و این مشکلات را از منطقه کشمیر به بلوجستان و افغانستان که که هم مرز با ایران است منتقل کنند. این تهدید برای ایران وجود دارد و جمهوری اسلامی ایران  از این منظر و رشد رادیکالیسم که پاکستان در آن دخالت دارد را در خطر می بیند.

موضع گیری ایران به این منازعات به این علت است که جمهوری اسلامی به دنبال این است که با راه حل سیاسی تنش ها کاهش پیدا کند چرا که به نفع هیچ کشوری نیست.

در گذشته ایران بین افغانستان و پاکستان میانجیگری کرده است. دو کشور در آستانه یک جنگ تمام عیار بود اما جمهوری اسلامی ایران قاطعانه میانجیگری کرد به این منازعات خاتمه داد.  در حال حاضر هم ایران در این موقعیت است و با توجه به اینکه مناسباتش با دو کشور هند و پاکستان خوب است اگر وزارت خارجه بتواند از طریق میانجیگری این دو کشور را آرام کند، پاسخ مساعدی به دست می آورد. به نفع هیچ کشوری نیست که درگیر نظامی پیش بیاید و اوضاع از کنترل خارج شود.

با توجه به اوضاع داخلی و خارجی پاکستان، هیلاری کلینتون درخصوص تسلیحات هسته ای پاکستان افشاگری کرد، چرا کلینتون دراین برهه زمانی منطقه این صحبت ها را علیه پاکستان ایراد کرد با توجه به اینکه آمریکا از دیرباز صنعت هسته ای پاکستان را زیر نظر داشته است.

اخیرا وزیر دفاع پاکستان حرفی زد که به نظرم این افشاگری در پاسخ به آن بود. حرف ایشان این بود که اگر جنگی در بگیرد ما اماده ایم از سلاح هسته ای استفاد ه کنیم. این حرف هرچند که در سطح بازدارندگی گفته شده و به این خاطر بود که که هندی ها را ترغیب کند به این مساله که پاکستان می تواند از سلاح هسته ای استفاده کند، ولی واقع بینانه نیست. سلاح هسته ای به گونه ای نیست که هر زمان خواستیم از آن استفاده کنیم. از طرفی هند هم هسته ای است اگر پاکستان از سلاح هسته ای استفاده کند متعاقبا هند هم علیه این کشور استفاده می کند و منجر به ویرانی دو کشور می شود.

پس اظهارنظر خانم کلینتون دربارۀ پاکستان را چگونه ارزیابی می کنید؟ 

در محاسبات خانم کلینتون برای انتخابات 40 روز آینده در رقابت با آقای ترامپ احساس کرده است که موضعی در قبال پاکستان بگیرد به نفع کلینتون و تیم انتخاباتیش خواهد بود که به نظرم تا حدی درست است. چرا که نگرانی از کاربرد سلاح هسته ای و اینکه ارتش پاکستان به طورعلنی این تهدید را مطرح کرده است، به نظر می رسد که دیدگاه کلینتون نسبت به تحولات منطقه ای جنوب شرق اسیا نشان می دهد. در صورتی که جهت گیری ها به طرف هند است نه پاکستان، از طرفی وجهه دولت پاکستان در آمریکا به شدت خدشه دار شده است به این علت که آنها معتقدند پاکستان مهد تربیت تروریسم و گروههای رادیکال است همانطور که درباره عربستان سعودی این نظر را دارند.  به این معنا که گروههای رادیکال اسلامی از جمله داعش، القاعده، گروههای کشمیری مانند لشگر طیبه و غیره و.. که آمریکا رشد آنها را در سیاست پاکستان می بیند.

بنابراین  کلینتون هم بر مبنای معادله داخلی و تاثیر بر انتخابات و رای دهندگان، هم به دلیل معادله منطقه ای که جایگاه پاکستان بسیار تضعیف شده است این موضع گیری و افشاگری را کرده است چرا که جایگاه هند در آمریکا بسیار بالا رفته است. آنها لابی قدرتمندی در آمریکا دارند که به شدت در نتیجه انتخابات تاثیر گذار است که این موضع گیری به نفع کلینتون تمام شد. از طرفی بحثی که مدتهاست در ایالات متحده وجود دارد موضوع تسلیحات هسته ای پاکستان است. اسرائیل به آمریکا فشار می آورد که باید بر تسلیحات هسته ای پاکستان نظارت شود؛ بحثی که بارها در کنگره مطرح شده است.  به هر جهت آمریکایی ها برنامه ای برای تسلیحات هسته ای پاکستان در نظر دارند.

برخی تحلیلگران معتقدند که غرب از صدور تسلیحات پیشرفته پاکستان به عربستان سعودی واهمه دارد و تا حدی جلوی آن را گرفته است. این فشار هسته ای از سوی امریکا به پاکستان به دلیل همین ترس است؟

سلاح هسته ای کالایی نیست که بتوان آن را در معرض فروش گذاشت. اگر این گونه بود لیبی زودتر از عربستان به آن دست می یافت چرا که قذافی در این زمینه بسیار تلاش کرد؛ پیشنهادات  گزاف مالی و امتیازات بسیار زیادی که پاکستان را متحول می کرد به اسلام آباد داد، اما پاکستان زیر بار نرفت. به نظرم تسلیحات هسته ای فروشی نیست، ولی واقع این است که عربستان به لحاظ مالی کمک زیادی به صنعت هسته ای پاکستان  کرده است. این کمکهای عربستان قطعا در محاسباتی انجام شده است؛ قطعا عربستان این حجم زیاد از کمک را فی سبیل الله به پاکستان نداده است. 

ظاهرا پاکستانی ها از قبل یعنی زمانی که حمید گل رئیس آی.اس.آی بود و اصلان بیگ که رئیس ارتش وقت بود، این اقدام را صورت داده بودند. آنها معتقد بودند که ضعف اصلی کشورهای اسلامی این است که به تکنولوژی هسته ای دسترسی ندارند. این تفکر سبب شد که در آن دوران فرصتی برای عبدالعزیز خان پیش بیاید که با کشورهای مختلف نه از طرف دولت بلکه به عنوان دانشمند هسته ای با بعضی از کشورها وارد معاملاتی بشود و به برخی از کشورها فرمولات سانتیفیوژزها را فروخت که البته بعدها او را محاکمه کردند و در نهایت فراری دادند.

اصل این تفکر که باید به کشورهای اسلامی کمک کنیم که آنها به سلاح هسته ای دست پیدا کنند همچنان وجود دارد. این تفکر با تجربه و توان پاکستان منتقل می شود بدون اینکه بحثی از فروش تسلیحات مطرح باشد چرا که امکان پذیر نیست اما امکان اینکه انتقال تکنوولوژی به عربستان وجود داشته باشد، محتمل است کما اینکه پاکستان در گذشته هم این کار را انجام داده است.

آمریکا از این نگران است که همکاری هسته ای عربستان و پاکستان به سطحی برسد که پاکستان دستیابی به تکنولوزی سلاح هسته ای را به عربستان منتقل کند نه لزوما فروش مستقیم تسلیحات هسته ای.